شعر و دل نوشته ها

مجموعه شعرهای منتشر شده:۱-یک باغ زخم تر ۲-سبز سرخ ۳-روی شانه ی اروند ۴- و زلیخاست که بر پیرهنم می گرید ۵-پرندگان پراکنده اند انسانها ۶- زمز

شعر و دل نوشته ها

مجموعه شعرهای منتشر شده:۱-یک باغ زخم تر ۲-سبز سرخ ۳-روی شانه ی اروند ۴- و زلیخاست که بر پیرهنم می گرید ۵-پرندگان پراکنده اند انسانها ۶- زمز

سیری در « باغ سحرخیز» مجموعه شعر محمدحسین انصاری نژاد

سیری در « باغ سحرخیز» مجموعه شعر محمدحسین انصاری نژاد

شاعر مجموعۀ «باغ سحرخیز» هرکجا که عاطفه را با تصویر در هم آمیخته است، بسیار خوش درخشیده است که چند نمونه از آنها را ذکر کردیم و اگر این امر بصورت عامتری در شعر او جریان یابد، بدون شک باغ سحرخیز شعر آئینی پر طراوت تر خواهد شد.


این یادداشتِ کوتاه قرار بود در معرفی «باغ سحرخیز» به رشتۀ تحریر در آید اما پای از گلیمِ معرفی فراتر نهاده و نگاهی نقدگونه نیز به این مجموعه شعر داشته است. «باغ سحرخیز» جدیدترین مجموعه شعر محمدحسین انصاری‌نژاد توسط انتشارات شهرستان ادب منتشر شده است. این مجموعه از چهار ترکیب بند و هجده غزل تشکیل شده است. بیشتر مضامین اشعار کتاب آیینی است به معنای عام. در این یادداشت مطالبی را در دو بخش می آوریم که بخش اول ویژگیهای قابل توجهی است که در سرتاسرِ باغ سحرخیز دیده می شود و بخش دوم نگاهی جزئی تر به یک شعر است.
بخش اول
روایتِ تاریخ، حکایتِ درون
شعر آئینی به خصوص ولائی، زمینه‌های بسیار زیادی دارد که دچار آسیب هایی جدی شود. در عرصه شعر آئینی دو عاملِ وفادار بودن به وقایع تاریخی در مضامین آیینی که ما از آن با تعبیر روایت تاریخی نام برده ایم و عنصر عاطفه و احساس که روایتی درونی است، باعث می شود که شاعران گاهی دچار افراط و تفریط شوند. اگر شاعری بخواهد، به صورت افراطی به جریانات تاریخی و مضامین آئینی وفادار باشد، حاصل تلاش او شعری انعطاف ناپذیر خواهد شد که اگر عاطفه و سایر عناصر شعری در آن یافت شود، محصول اصل جریان تاریخی و مضمون آئینی است. به عنوان نمونه کلمات اهل بیت عصمت و طهارت در روز عاشورا سرشار از عنصر عاطفه و احساس است. اگر شاعری آن جملات را در قالب شعر بیان کند، بی شک شعر او دارای عاطفه و احساس است؛ اما این عاطفه و احساس برخاسته از شعر نیست، بلکه واقعیتی است که شاعر فقط آن را روایت کرده است. همچنین اگر عنصر عاطفه و احساس هم اگر بخواهد به تنهایی و بدون در نظر گرفتن وقایع تاریخی در شعر آئینی بکار گرفته شود باعث بوجود آمدن آسیبی جدی در شعر خواهد شد. حاصل شعری که فقط با عاطفه و احساس می خواهد پای به عرصۀ آئین و اعتقاد بگذارد، چیزی جز برداشت‌هایی شخصی صرف نخواهد بود که گاهی اوقات همین برداشت‌های شخصی باعث درد سرهایی برای خود شاعر و دیگرانی که دل در گرو محبت خاندان عصمت و طهارت دارند، می‌شود. محمدحسین انصاری‌نژاد، در باغ سحرخیز توانسته است هم روایتگر تاریخ باشد و هم راوی احساسات درونی خویش باشد.
زنبیلی از ستاره و خرما به خاک ریخت
از نخل مهربان که خمیده است پشت در باغ سحرخیز، صفحه ۹
و
در دلم ریخته این مرثیه اندوه غریبی
تشنۀ روضه‌ام و حس صمیمانۀ سیبی همان، ۱۵

مرثیه سراییِ هدفمند
این قید «هدفمند» توضیحی است نه احترازی چرا که نگارنده مقصودش این نیست که دیگر مرثیه ها، بی هدف سروده شده اند اما آنچه که مقصود شاعران مرثیه سراست می تواند از لحاظ ارزش و اهمیت رتبه بندی شود. اگر شعر آئینی و ولایی دارای رسالت روشنگری و بازگو کردن حقایق باشد، بی شک ارزشش بیشتر خواهد بود از شعری که هدفش فقط بازگو کردن مصائب و یا شرحال اولیاء دین است.
جامعیت نگرش

پرداختن به مصائب اولیاء دین باعث نشده است که محمد حسین انصاری نژاد از جلوه جلالی آنها غافل شود. متاسفانه این مشکل دامنگیر شعر آئینی و ولایی شده است که شاعران آئینی سرا گاه آنچنان غرق در جلوه جلال اولیاء دین می شوند که باز بازگو کردن وقایع تاریخی و مصائب اهل بیت باز می مانند و از آن طرف گاهی اوقات آنقدر محو در وقایع تاریخی و مصائب اولیاء دین می شوند که از بیان جلالت و بزرگی اولیاء دین غافل می شوند. محمد حسین انصاری نژاد، توانسته است این اعتدال را در شعر خویش رعایت کند و این جامعیت در نگرش او قابل توجه است.


هر سو شعاع گنبد ماه تمام توست
در کوه و در دخت شکوه مقام توست همان، ۱۲
و
آن طرف افتاده بین معرکه شیری
کیست؟ می آید به قتلگاه دلیری همان، ۵۳

توجه به جلوۀ جلالی اولیاء دین باعث شده است که شاعر حتی در مقام مرثیه سرایی نگاهی حماسی گونۀ داشته باشد و از اوزانی مناسب آن حال و مقام استفاده کند.

این شعشعۀ سرخ که از شام می آید
از حنجره ای تشنه به هر گام می آید همان، ۳۹
و
ای زیر و بم گریۀ زنجیر شنیده
با زمزمه ای موج به موج آیینه چیده همان، ۶۸
و
منتظری ناگهان شهید بیایی
آیینه در دست روسپید بیایی همان، ۴۷

حاصل اینکه با وجود نگرش جامع شاعر در این مجموعه شعر، در بیشتر جای ها مصائب اولیاء دین با وزن و لحنی حماسی گونه بیان شده است و این بسیار ارزشمند است.

بخش دوم
در باغ سحرخیز ، ترکیب بندی که نذر حضرت حر شده است که دارای ویژگی هایی است قابل تامل که بدون شک آن ویژگی ها در زیبایی شعر تاثیر گذار است. ترکیب بند حر در بحر منسرح سروده شده است و بر وزن مفتعلن فاعلات مفتعلن فع . این وزن قابلیت بسیار زیادی در بیان مضامین حماسی و پر شکوه دارد، بنابرین وقتی پای مضامین حماسی به شعر باز شود، شاعر از «روایت» برای بیان وقایع تاریخی استفاده می کند و از آنجا که هنر روایت به خودی خود یک امر بسیار مهم زیبایی شناسانه‌ است، می توان گفت که شاعر در این ترکیب بند، با ظرافت تمام توانسته است به خوبی بین وزن و محتوا تعادل ایجاد کند. با توجه به استفاده شاعر از «روایت شعری» یکی از نقاط مثبتی که در این شعر می توان به آن اشاره کرد، ورود شاعر بدون هیچ تکلفی به شعر است.

منتظری ناگهان شهید بیایی
آیینه در دست، روسپید بیایی همان، ۴۷

همانطور که ژان پل سارتر معتقد بود تصویر عبارت از نحوۀ خاص ظهور یک شی در شعور انسانی است؛ در مجموعۀ باغ سحرخیز نیز می بینیم تصاویری که محمد حسین انصاری نژاد ارائه کرده است ویژگی هایی خاص دارد که چنین می نماید آنها محصول خاصّ دنیای سرشار از عاطفه و احساس شاعر است.
این خود مولاست بر جبین تو بسته
باغ گلی را به دستمال حریری همان، ۵۳

نمونه هایی در دیگر اشعار این مجموعه:

به کجا می رود این دستخط سرخ تو بر نی
نامۀ منتشر از حنجره ات را چه بنامم؟ همان، ۳۶

درآ که تفرقه تعطیل کرده عاطفه را
پرندگان پراکنده اند انسان ها همان، ۸۱

به عبارت دیگر می توان گفت، شاعران و دنیای درونی آنها را بوسیله تصاویری که ارائه می دهند می توان بهتر شناخت. در این تصاویر عواطف انسانی شاعر و نگاه او به طبیعت و جهان پیرامونش قابل مشاهده است. محمد حسین انصاری نژاد در باغ سحرخیز موفق شده است، شعر آئینی صحیح و سالم که در آن انحرافی وجود ندارد را به مخاطب ارائه نماید و در این راه از ابزارها و عناصر گوناگون شعری بخوبی استفاده کرده است. به عقیده نگارنده شاعر مجموعۀ «باغ سحرخیز» هرکجا که عاطفه را با تصویر در هم آمیخته است، بسیار خوش درخشیده است که چند نمونه از آنها را ذکر کردیم و اگر این امر بصورت عامتری در شعر او جریان یابد، بدون شک باغ سحرخیز شعر آئینی پر طراوت تر خواهد شد.

سید حسن مبارز

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد